Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2018

Τα Γενέθλια


    Δεν έχει μέτρο η χαρά. Ποτέ δεν είχε! Αυτό σκέφτηκα όταν έψαλλα σήμερα ένα μέρος από τα λόγια του άγνωστου ποιητή του δωδέκατου αιώνα. Λόγια που χάθηκαν στο διάβα του χρόνου, μέχρι που κάποιο μάτι τα είδε και τα έφερε ξανά στο φως. Σε ελεύθερη μετάφραση πάνε κάπως έτσι:
  «…Ανακαινιστή του σύμπαντος κόσμου, Σε υμνεί μαζί με τους αγγέλους ολάκερη η κτίση. Σκιρτά, χορεύει, και αγάλλεται έντρομη, προσκαλώντας μαζί μ’ εμένα όλα τα δημιουργήματα του κόσμου, να δοξολογήσουμε ακατάπαυστα με λόγια όμορφα και πόθο τα σεπτά γενέθλια Του Λυτρωτή μου…»*


   Εκείνο το τελευταίο «μου» είναι που κάνει τη χαρά προσωπική μου υπόθεση. Κι απάνω που έσβησα το πρώτο Του κεράκι, γιορτάζω ξανά τη Γέννα του δικού μου Μωρού, που έρχεται για να ξαναφτιάξουμε τον κόσμο, να διορθώσουμε τα λάθη, να ξαναβάψουμε ότι ξεθώριασε, να χαρούμε απ’ την αρχή!
    Το δικό μου Μωρό που μπορώ να Tο αγκαλιάσω, να Tο σπαργανώσω μαζί με την υπέροχη Μητέρα Του, να τραγουδήσω τα νανουρίσματα της Γέννας Tου. Το καταδικό μου και καταδικό μας Νεογέννητο, που στο πρώτο Του χαμόγελο ξαναγεννιέται ο κόσμος και κάνει μαζί Του τα πρώτα βήματα. Το Νεογέννητο που θα με πάρει από το χέρι τη νέα χρονιά και θα με μάθει να περπατώ σωστά, θα με κρατήσει να μη φοβάμαι, θα με τυλίξει με κασκόλ να μην κρυώσω, θα με φροντίσει αν αρρωστήσω, θα ξενυχτίσει στο πλάι μου τις νύχτες που θα ‘χω πυρετό. Ο Λυτρωτής μου. Ο δικός μου Θεός. Ο αιώνιος Επισκέπτης που φέρνει πάντα δώρο την χαρά. 
    Δεν έχει μέτρο η χαρά. Ποτέ δεν είχε! Γιορτάζω ξανά τα σεπτά Γενέθλια του Λυτρωτή μου κι ευχαριστώ τον άγνωστο ποιητή κι εκείνον που έφερε τα λόγια του στο φως, γιατί μου θύμισαν πως τα Γενέθλιά Του, είναι γενέθλια του δικού μου Λυτρωτή. «Καλώς ήρθες στη ζωή εσύ Ζωή μου…»**

Ευάγγελος Θεοδώρου


* Προεόρτιες Καταβασίες, Κυριακή προ του Χριστού Γεννήσεως.
** Στίχος από το τραγούδι μου «Καλώς ήρθες».

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2018

Τι έμαθα στο γιό μου για την 28η Οκτωβρίου



    Οι γιορτές για τα παιδιά είναι πάντα γιορτές. Χαμόγελα πολλά, όρεξη ατελείωτη, πρόβες για το ποίημα, τραγούδι όλη μέρα όπως το είπαν στο σχολείο με τραβηγμένο το «αέραααααα» στο αθάνατο τραγούδι της Σοφίας Βέμπο.
     Οι γιορτές - μεταξύ άλλων - έχουν ιερή αποστολή να διδάξουν στα παιδιά ποιός και γιατί έκανε ένα γεγονός γιορτή. Κι αυτό το χρέος «να παραδώσω στο γιο τη μεγάλη εντολή να με ξεπεράσει», ήρθε η ώρα να αρχίσω να εκπληρώνω.
     Αφηγήθηκα στο γιo μου μια ιστορία, κι ας διανύει μόλις τον τέταρτο χρόνο της ζωής του. Του μίλησα για εκείνους «τους λεβέντες του σαράντα» που πρόλαβα και γνώρισα. Τους δικούς μου λεβέντες· τον παππού μου τον Λιά και τον παππού μου τον Βαγγέλη. Αυτούς που με δίδαξαν, χωρίς να μου το πουν ποτέ με λόγια, πώς να νιώθω στα κατάβαθά μου και να είμαι Έλληνας.
     Εξήγησα στο γιo μου πριν απ’ όλα, γιατί αξίζει «Ελλάδα και ήλιο ο πρώτος να βλέπει». Τον δίδαξα πως Έλληνας είναι αυτός που έμαθε να αγαπά θυσιαστικά, που ασκήθηκε στην αρετή της ταπείνωσης ζώντας περήφανος, που αντίκρισε «τη ζωή με τον ήλιο στην κοιλιά». Του μίλησα για τα σύνορα που πρέπει πρώτα απ' όλα να υπερασπιστεί και να τα κρατήσει πάση θυσία ελεύθερα· τα σύνορα του νου και της καρδιάς. Και πως μαζί με αυτά, αξίζει να υπερασπίζεται την πατρίδα της θεόσταλτης ελληνικής λαλιάς, της προαιώνιας μουσικής που ζει στις εκκλησιές μας, της πίστης σε ένα Θεό αναστημένο. Του μίλησα για μιαν Ελλάδα που για πολλές χιλιετίες δεν είχε σύνορα στη γη γιατί δεν τα χρειαζόταν και για μιαν Ελλάδα που έγινε Ρωμιά και μετά ξανά Ελλάδα χωρίς να αλλάξει τίποτα από τα μέσα της. Του περιέγραψα πώς είναι να νιώθεις εκείνο το σφίξιμο στο λαιμό όταν ακούς τους στίχους του Σολωμού, πώς είναι να δακρύζουν τα μάτια για μια πατρίδα αχαρτογράφητη, μεγάλη και ωραία. Μίλησα στον γιο μου για την ευλογία να ζει του ήλιου το βασίλεμα, όταν όλοι οι άλλοι λαοί έμαθαν να ζουν την δύση. Του έδειξα με τα μάτια μου πως είναι χαρά το να είναι Έλληνας και του δίδαξα τον τρόπο να κάνει την χαρά αυτή γιορτή. Έτσι έγινε γιορτή και το Όχι. Από χαρά. Του μίλησα για εκείνες τις ημέρες, όταν ήρθε - για τους δικούς μου και τους δικούς του λεβέντες - η ώρα που έπρεπε «το μεγάλο Ναι ή μεγάλο Όχι να πούνε». Εξήγησα τι ήταν αυτό που έκανε λεβέντες τους αγράμματους αντάμα με εκείνους του σχολαρχείου.
      Υπάρχει και κάτι που δεν του αφηγήθηκα, αλλά θα έρθει η ώρα που θα το αφηγηθώ. Είναι η τραγική ιστορία που ακολούθησε μετά τις ημέρες του σαράντα. Τότε που σε μια μόνο νύχτα η συντριπτική πλειοψηφία απ’ τους λεβέντες έγιναν ανθρωπάκια, γιατί σύρθηκαν στην απάτη των δεξιά κι αριστερά. Ευτυχώς η μάνα Ελλάδα προνόησε και κάποιοι λίγοι από τους λεβέντες έμειναν για πάντα λεβέντες. Σαν φλέβα καρδιακή που τρέχει καθάριο το ελληνικό αίμα, το ανόθευτο από τις απάτες των καιρών. Φλέβα που τρέχει αίμα ατόφιο σαν χρυσάφι και πολύτιμο σαν μαργαριτάρι του βυθού. Αίμα που μπορεί να δώσει σε ολάκερη την ανθρωπότητα ζωή και να κάνει τον γιο μου κοσμοπολίτη. Αυτό το αίμα αξίζει να το χύσουμε αν χρειαστεί κι εγώ κι αυτός, να πεθάνουμε για χάρη της, να ανοίξουμε δρόμο για τους επόμενους που έρχονται και πρέπει να βρουν πατρίδα για να ζήσουν. Δεν μιλώ ασφαλώς για αυτό που σήμερα εννοούν οι περισσότεροι Ελλάδα. Μιλώ για την άλλη Ελλάδα, την αθάνατη. Την Ελλάδα του παππού του Λιά και του παππού του Βαγγέλη. Για την Ελλάδα που υπερασπίστηκαν «οι λεβέντες του σαράντα».

Θεοδώρου Ευάγγελος

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2018

Επανάσταση



     Άκουσα το τραγούδι αυτό μετά από χρόνια. Ήταν ένα από τα αγαπημένα μου όταν, πριν δυό δεκαετίες περίπου, πέρασα παράνομα από την εφηβεία στην χώρα της επανάστασης. Ακούγοντάς το σήμερα ξανά, νιώθω περήφανος. Ζω ακόμα στον ίδιο τόπο.
     Θα έλεγε κανείς πως ήμουν μάλλον απροσάρμοστος τότε, κι ήταν λογικό. Με καλούσε ο καιρός να ζήσω σ’ έναν κόσμο που δεν με καταλάβαινε και δεν τον καταλάβαινα. Είκοσι χρόνια μετά ακόμα δεν με καταλαβαίνει. Τον κατάλαβα όμως εγώ κι έτσι η επανάσταση που δεν ήξερε ποιόν εχθρό να πολεμήσει, απέκτησε με τα χρόνια σαφή αντίπαλο. Πάνω απ’ όλα όμως πριν να πολεμήσω, λυπήθηκα· κυρίως εκείνους που για μερικά λεφτά, την δόξα και την εξουσία εκπορνεύουν την αξιοπρέπεια και την ελευθερία τους σ’ οποιονδήποτε πλειοδοτήσει.


     Ζω ακόμα τον ρομαντισμό των παιδικών μου χρόνων, το ξέρω και δεν μετανιώνω. Η ζωή είναι στην καλύτερη περίπτωση σκληρή και μόνον ο ρομαντισμός μπορεί να την παλέψει. Νιώθω σαν τον θείο μου τον Οδυσσέα που περίμενε κι αυτός, μάταια μάλλον, να «παραλληλιστοῦν ἄλλου εἴδους γραμμές, κι ἀπέβλεπα στὶς συντεταγμένες τοῦ γυμνοῦ σώματος καὶ τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἄλκης καὶ τῆς ἱερότητας, τοῦ παρθενικοῦ καὶ τοῦ ἡδυπαθοῦς!... Οὐτοπία; Μπορεῖ, γιατί ὄχι; μιὰ ἐκδοχὴ ἀνάμεσα στὶς ἄλλες εἶναι κι αὐτή, μόνο ποὺ ἔχει λιγότερες πιθανότητες. Κι ὕστερα κακολογοῦν τοὺς ποιητὲς ὅτι δὲν ἔχουν τὴ δύναμη ν᾿ ἀντιμετωπίσουν τὴν πραγματικότητα, μόνον κάθονται καὶ ῥεμβάζουν. Καλὰ κάνουν. Νὰ βάζεις μὲ τὸ νοῦ σου ἁβρὰ πράγματα, καὶ μάλιστα νὰ τὰ βλέπεις ἀπ᾿ τὴν ἀνάποδη, χρειάζεται νὰ ᾿σαι σκληρός…»
     Κι όσο τα χρόνια περνούν, τόσο βαδίζω στα άκρα με στόχο πάντα την κοινή εκείνη, την μέση και βασιλική οδό. Πρέπει να ριζοσπαστικοποιηθεί κανείς εγκαίρως αλλιώς πάει στράφι ολάκερη ζωή, η μία και μοναδική που αναλογεί στον καθένα. Υπάρχουν επαναστάσεις σαν αυτή του ’21, που άρχισαν και τέλειωσαν. Υπάρχουν κι εκείνες, που αρχίζουν μιαν ημέρα αλλά δεν τελειώνουν ποτέ. Σαν του Μακρυγιάννη και του Παπαδιαμάντη, του Τσαρούχη και του Καβάφη, του π. Πάμφιλου και του παππού μου του Λιά. Κι ας κρίνει ο χρόνος στο τελείωμα ποιος είναι ο νικητής.

Ευάγγελος Θεοδώρου

Κυριακή 22 Ιουλίου 2018

Νεικώ



Άγνωστη μου όμορφη αιγαιοπελαγίτισσα, κόρη της γιαγιάς Ελλάδας. Νεικώ. Με μια μόνο λέξη χαραγμένη επάνω στην αιώνια κατοικία σου, εκμυστηρεύτηκες μιαν αλήθεια από εκείνες που δεν μπορούν ποτέ να αποδειχθούν.


Πίσω απ’ τα αθέατα τείχη του θανάτου, διαδραματίζεται μια αιώνια λογομαχία μεταξύ των δύο αφεντάδων της αιωνιότητας· του απάνω και του κάτω κόσμου. Δεν ξέρω ποιος σε κέρδισε, ξέρω μονάχα πως ήσουν έτοιμη για μάχη κι αυτό είναι που μετράει. Ελπίζω να σε βρω επάνω.

σ.σ.: νεικώ: ερίζω, φιλονεικώ, λογομαχώ μετά τινός, Liddel and Scott, τ.Γ', σ. 215

Ευάγγελος Θεοδώρου

     

Τρίτη 3 Ιουλίου 2018

Υπομονή



Έλεγα, πως θα 'ρθει κάποτε ο καιρός. Μα δεν ήρθε.
Έλεγα, πως θα βρει τον τρόπο το νερό να βγει στην θάλασσα. Μα δεν τον βρήκε.
Έλεγα, πως θα ανατείλει κάποτε μιαν αυγή σαν εκείνη των παιδικών μου ονείρων. Μα δεν ανέτειλε.
Λέω να πάψω να περιμένω. Μα δεν μπορώ.


Η υπομονή είναι αρετή και πλεονέκτημα.
Ευκαιρία να φυτέψω λίγη ακόμα υπομονή…

Ευάγγελος Θεοδώρου



Σάββατο 21 Απριλίου 2018

Στους εκατόν σαράντα το λεπτό

Κοιτούσα έξω από το παράθυρο. Η θάλασσα απλωνόταν στο βορρά, ίσα μ’ εκεί που η επιφάνεια της συναντούσε τον πρώτο ουρανό. Πλάι μου, ο καρδιοτοκογράφος μετρούσε - σταθερά εκατόν σαράντα το λεπτό – τους παλμούς του δευτερότοκου γιου μου που περίμενε από ώρα σε ώρα να αφήσει μια για πάντα τα σπλάχνα της Μάνας. Και τότε ξάφνου, καταμεσής πάνω απ’ το πέλαγος, ένας γλάρος φάνηκε. Πρώτη φορά είχα την τύχη - κι ας μην είχα μετρονόμο - να λογαριάσω το πέταγμα του θαλασσινού πτηνού. Κι ήταν τα φτερουγίσματα εκατόν σαράντα το λεπτό ακριβώς, ούτε πάνω ούτε κάτω.


Σ’ αυτό τον ρυθμό ζει το παιδί στον παράδεισο των σπλάχνων κι ο γλάρος στον παράδεισο της θάλασσας. Μέσα ή δίπλα στο νερό. Υγρή είναι άλλωστε κατά πλειοψηφία όλη η Δημιουργία. Κι η ζωή του ανθρώπου είναι υγρή. Τα πιο μεγάλα συναισθήματα, τα πιο βαθιά αισθήματα, το απόσταγμα της καρδιάς αποκαλύπτονται και ζουν στο δάκρυ.

Στους εκατόν σαράντα το λεπτό λοιπόν ορθοβαδίζει και παραδεισεύει καθώς φαίνεται υγρή η Ζωή...

Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018

Τρόπος θηλυκός



Θα ήθελα να πω
πως η γειτνίαση ετούτων των βουνών
με αυτό το αρχιπέλαγος,
καθόρισε σε βαθμό απόλυτο
τον Τρόπο,
που ο παππούς του έδωσε όνομα θηλυκό
και το ‘πε Ελλάδα.


Είναι προφανές.
Όλες οι κατακλυσμιαίες δυνάμεις του σύμπαντος
εμπεριέχουν μιαν υπερχείλιση θηλυκή.
Κι η Ελλάδα δεν είναι εξαίρεση
ούτε κανόνας.
Είναι γενεσιουργός αιτία.
Ως θηλυκό πεποικιλμένο
από τον καιρό του πρώτου είναι της,
προσδιόρισε ερωτικά κάθε της πτυχή.
Από έρωτα παντρεύτηκε τον Τόπο
και γέννησαν παιδιά όμορφα.
Πρωτότοκος ο Λόγος,
κοσμοπολίτης και αρμενιστής
ικανός να ρίξει αγκίστρι
στα πιο σκοτεινά νερά της αβύσσου
και να ψαρέψει μαργαριτάρι
αθέατο κι ατόφιο.

Πατέρας – γενάρχης παλαιικός – ο Τόπος,
Μάνα – Ωραία σαν την Ελένη μας – ο Τρόπος,
και Πρωτότοκος – καραβοκύρης έμπειρος – ο Λόγος
που έμαθε να πλέει
περνώντας τα χρόνια της νιότης του
απάνω σε βουνό.  

Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018

Ζωή


Είμαι βέβαιος πια.
Τη ζωή την ζει κανείς κανονικά
μοναχά αν βιώσει τις ανηφόρες και τις κατηφόρες της όλες.
Τον έρωτα και την απογοήτευση
την αγάπη και το αντίθετο της
(τι μπορεί άραγε να σταθεί αντάξια απέναντι της ως αντίθετο;)
την χαρά και την λύπη
την φτώχεια και τον πλούτο
όλα τα έτσι και τα ανάποδα.
Αλλιώς είναι ζωή μισή.



Δεν αναρωτιέμαι γιατί μονάχα έτσι
να λειτουργεί ορθά η πραγματικότητα.
Η ζωή ζητά πρωταθλητές
κι ο τρόπος ο Ελληνικός δεν είναι τρόπος θεατή.

Είναι ανάγκη
να απαντήσει ο άνθρωπος εγκαίρως στα ερωτήματα.
Όχι για να καλύψει την προαπαιτούμενη ύλη σαν μαθητής.
Αλλά για να μπορέσει μέσω των απαντήσεων
να γεννήσει τα επόμενα ερωτήματα
τα αμείλικτα και μεγάλα.
Τα μετά.

Ευάγγελος Θεοδώρου


Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018

Σαν θάλασσα 2


Έτσι είναι η ζωή
σα θάλασσα.
Πρωτοβαδίζεις σ’ αμμουδιά
βρεγμένη αρμύρα κι ήλιο
πρωταρμενίζεις σε νερά ρηχά
γαλάζια.



Κι ύστερα γίνονται βαθιά και σκοτεινά
ζωγραφισμένα σε κύμα επάνω
και βράχια συμπληγάδες
έως ότου μιαν ημέρα
ο λεβάντες σε ξοκείλει
σ’ αμμουδιά βρεγμένη
γαλήνη κι ερημιά
σαν απάγκιο ναυτικό.

Έτσι είναι η ζωή,
σα θάλασσα.  

Ευάγγελος Θεοδώρου

Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου 2018

Σαν θάλασσα 1


Με παράδοση πλατιά
σαν θάλασσα.
Αυτή είναι η Ελλάδα
πλατιά σαν θάλασσα.
Κι ας είναι λίγοι πια αυτοί που αρμενίζουνε
κι ας μένουν οι τριήρεις και οι τράτες
κουρνιασμένες.

Η Ελλάδα θάλασσα
γαλάζια και σκοτεινή σαν άβυσσος
μα πάντα πλατιά.


Σόι σου να 'ναι η θάλασσα
και η Ελλάδα μάνα,
με αγκαλιά πλατιά 
σαν θάλασσα.


Ευάγγελος Θεοδώρου