Στη διαστολή του χρόνου

         Ξημερώματα Τετάρτης η ώρα τέσσερις το πρωί στην Αγία Αικατερίνη, στην έρημο της Σιναϊτικής χερσονήσου, ο αέρας φυσούσε πρωτόγονα. Μια βουή απόκοσμη βροντούσε το Μεγάλο Κάστρο στην ολόφωτη νύχτα της ερήμου. Κίνησα να κατέβω στο καθολικό, το κρύο βαρύ, τα βουνά ένα γύρω χιονισμένα. Στα μισά του φεγγαριού η σκιά του όρους Χωρίβ άπλωνε το πέπλο του απάνω στο χιλιόχρονο μοναστήρι, θυμίζοντας τα λόγια του Θεού στον Μωυσή σαν τόλμησε να πατήσει τούτο το βουνό. «…μη εγγίσεις ώδε. λύσαι το υπόδημα εκ των ποδών σου. ο γαρ τόπος, εν ω συ έστηκας γη αγία εστί…»

         Μέσα στο καθολικό η ακολουθία είχε ήδη ξεκινήσει. Ο π. Ευστάθιος διάβαζε το Μεσονυκτικό, ο π. Ιουστίνος ο βιβλιοφύλακας εκτελούσε χρέη εφημερίου της εβδομάδας. Απόκοσμη η μορφή τούτου του ξερακιανού ψιλόλιγνου παπά, θαρρείς πως ξετρύπωσε μαζί με τα χειρόγραφα του ’75 και βρήκε ευκαιρία να ξαναδεί τον κόσμο. Μοναδικό φως αυτό των καντηλιών, τίποτα δεν άλλαξε εδώ μέσα αιώνες τώρα. Κάθε που κάνει απόλυση, η μορφή του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας των κτητόρων ζωντανεύει ξανά. «…χίλια έτη εν οφθαλμοίς σου, Κύριε, ως ημέρα η εχθές, ήτις διήλθε…».

         Μέχρι τα μέσα του όρθρου στο δεξί αναλόγιο ψάλλει ο υπέργηρος π. Ευμένιος - από το 1955 στο μοναστήρι, αριστερά ο π. Παύλος. Μορφές ασκητικές, φωνές κατανυκτικές, ψάλσιμο βιωματικό. Μουσικά ξέρουν και οι δυό, μα πάνε χρόνια που άνοιξαν παρτιτούρα τελευταία φορά. Ποιος νοιάζεται όμως; Η ψαλτική τέχνη υπηρετεί τον λόγο, και αυτός με τη σειρά του την δυνατότητα του ανθρώπου να συναντήσει τον Θεό, και εδώ μέσα η απόσταση μικραίνει. Πιο μεγαλειώδες ψάλσιμο από αυτό δεν έχω ακούσει… Τα τροπάρια μεθέορτα της εορτής της Βαπτίσεως, τότες που ο Θεός παρουσιάστηκε στους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό, λιγάκι βορειότερα από εδώ. Πώς να περιγράψει κανείς τις στιγμές, πώς να καταγράψει τις εκφράσεις των αισθήσεων που μακριά από πρόχειρους συναισθηματισμούς και ρομαντικές αφηγήσεις συναντούν το Πνεύμα του Θεού στις εικόνες, στ’ αγιοκέρια, στις νότες και στον λόγο. Τον πανάρχαιο εκείνο ποιητικό λόγο της εκκλησιαστικής υμνογραφίας να τραγουδάει τη δόξα του Θεού.

«Όσοι παλαιόν εκλελύμεθα βρόχων

βορών λεόντων συντεθλασμένον μύλας

αγαλλιώμεν και πλατύνομεν στόμα

λόγων πλέκοντες εκ λόγων μελωδίας

ω των προς ημάς ήδεται δωρημάτων».

         Λόγος μουσικός, μονάχος του ικανός να διαβεί το κατώφλι του χρόνου και να περπατήσει έξω από αυτόν. Αυτό τον λόγο υπηρέτησαν με την λιτή τέχνη τους οι μεγάλοι συνθέτες της Βυζαντινής μουσικής. Και η ακολουθία συνεχίζεται λιτά και μεγαλόπρεπα όπως συμβαίνει εδώ και χίλια πεντακόσια χρόνια στη μοναδική ορθόδοξη εκκλησία που λειτουργιέται καθημερινά, ασταμάτητα, άχρονα μέσα σε χρόνο όμως ιστορικό ποτισμένο ψαλμωδίες, αγιαστούρες και λιβάνια καλογερικά.

         Με τον Λαμπαδάριο Πέτρο συναντηθήκαμε στη λειτουργία. Με βάλανε στο δεξί αναλόγιο, αριστερά έψαλλε ο π. Θεόδουλος. «Τόπο στα νιάτα» έλεγε και ξανάλεγε ο τυπικάρης π. Ευμένιος. Στο αναλόγιο υπάρχει η συλλογή του Πρωγάκη και μερικά λειτουργικά βιβλία. Καθημερινή, ο ήχος τέταρτος, ο Πέτρος συνθέτης που υπηρετεί και τις πρακτικές ανάγκες της ακολουθίας. Σαν ξεκίνησε το χερουβικό σε ήχο άγια κόπιασαν στο ψαλτήρι και άλλοι που κρυβόντουσαν στα σκοτάδια του ναού. Ο π. Ιωάσαφ, ο π. Θεόφιλος, ο π. Πρόδρομος ο Κωστής και ο π. Θεόδουλος, που έκανε χρέη λαμπαδάριου. Όλοι μαζί εικονίζοντες τα χερουβίμ προσάδουμε τον τρισάγιο ύμνο, χωρίς ακρότητες, μεγαλοστομίες και υπερβάσεις. Πως αλλιώς να υποδεχθεί κανείς ολάκερο Θεό που σε λίγο θα περάσει μπροστά μας;

         Κι η λειτουργία προχωρούσε ακροβατώντας μεταξύ φύσης και μεταφυσικής. Στο Κοινωνικό ο κυρ Πέτρος συνθέτει, όλοι μαζί ψάλλουμε «Ποτήριον σωτηρίου λείψομαι…» Ο παπάς έκανε απόλυση, πήραμε αντίδωρο, ήπιαμε καφέ, αποσυρθήκαμε ο καθένας στα ίδια. Ανεβαίνοντας στη βιβλιοθήκη, αντικρίζοντας τα κατακόρυφα βουνά, συλλογιόμουν πως αν ο Σωσιγένης βρισκόταν σε τούτο τον τόπο δε θα αποφάσιζε να διαιρέσει το χρόνο κατα πως τον ξέρουμε κι εμείς σήμερα...

Ευάγγελος Θεοδώρου

δημοσιεύτηκε στο lampadariospetros, 27.1.2013